Nr 8/ 2016

STRESZCZENIE: W opracowaniu tym autorka zaprezentowała schemat programowania terapii logopedycznej, którego podstawą są wyniki zróżnicowanego (w zależności od zakresu zaburzeń lub opóźnień rozwoju mowy dziecka) postępowania diagnostycznego. W każdym programie terapii powinien być podany cel usprawniania logopedycznego (odmienny w różnych przypadkach), a jego zawartość to zestawy ćwiczeń, dobranych indywidualnie, ukierunkowanych na rozwijanie mowy i języka lub wymowy dziecka oraz na usuwanie patomechanizmów. Ważnym punktem programu terapii jest (w uzasadnionych przypadkach) pedagogizacja rodziców. Założenia programowania terapii logopedycznej zostały zilustrowane przykładami kilku studiów przypadków.
SŁOWA KLUCZOWE: programy terapii logopedycznej, wyniki badania logopedycznego, cele terapii logopedycznej, ćwiczenia rozwijające kompetencję językową, usuwanie patomechanizmów zaburzeń mowy lub artykulacji

STRESZCZENIE: Autorka analizuje relację: diagnoza − terapia w przypadku dyslalii obwodowej. Wyróżnia 3 modele terapii wad wymowy w zależności od charakteru diagnozy. Zadaje też pytanie, czy wydzielane od kilkudziesięciu lat w logopedii 3 etapy terapii w przypadku dyslalii obwodowej − przygotowanie narządów mowy do nauki głoski,wywołanie głoski, automatyzacja głoski − są współcześnie wystarczające. Czy w obliczu najnowszych logopedycznych badań dyslalii, osiągnięć medycyny, badań z wykorzystaniem bioinżynierii możliwe i wskazane jest utrzymanie trójfazowej ścieżki usprawniania realizacji fonemów? Autorka przedstawia analizę trójetapowej drogi usprawniania realizacji fonemów oraz wskazuje „białe plamy” tego modelu pracy.
SŁOWA KLUCZOWE: dyslalia, diagnoza realizacji fonemów, terapia zaburzeń realizacji fonemów, wady wymowy

STRESZCZENIE: Artykuł składa się z dwóch części. Celem pierwszej jest opis zaburzeń mowy dzieci z rozszczepem podniebienia, u których główną przyczyną zaburzeń jest niewydolność podniebienno-gardłowa, a także sposoby leczenia dzieci z tego typu nie- prawidłowościami. Druga część zaś jest poświęcona terapii logopedycznej dzieci z niewydolnością podniebienno-gardłową, ze szczególnym uwzględnieniem pacjentów, u których został przeprowadzony zabieg faryngoplastyki przy użyciu płata pobranego z tylnej ściany jamy gardłowej. Postępowanie logopedyczne w przypadku tej grupy dzieci wymaga szczególnej ostrożności.
SŁOWA KLUCZOWE: rozszczep, nosowanie, niewydolność podniebienno-gardłowa, farygoplastyka

STRESZCZENIE: U dzieci z uszkodzeniami i/lub dysfunkcjami OUN niemożliwe jest naturalne i spontaniczne przyswajanie mowy i języka. W procesie diagnozowania logopedycznego można stwierdzić u tych dzieci nieprawidłowe ukształtowanie językowych mechanizmów  mózgowych m.in. słuchu fonemowego i/lub kinestezji artykulacyjnej. W rezultacie obserwuje się u tych dzieci pewne trudności w rozumieniu mowy i o wiele głębsze w zakresie budowania wypowiedzi. Najczęściej w takich przypadkach formułowana jest diagnoza niedokształcenia mowy pochodzenia korowego. Proces usprawniania dziecka z tym rozpoznaniem trwa wiele lat. W opracowaniu przedstawiam sposoby budowania sytuacji komunikacyjnych, które pozwalają na wzbogacanie słownika, opanowywanie i stabilizowanie prawidłowych form gramatycznych, tworzenie coraz bardziej komunikatywnych wypowiedzi.
SŁOWA KLUCZOWE: proces usprawniania, sytuacja komunikacyjna, wzbogacanie słownika, stabilizowanie form gramatycznych

STRESZCZENIE: W tym artykule autorka zaprezentowała podstawy teoretyczne oraz procedury postępowania stosowane w terapii jąkania opartej na technice The Passive Air Flow dr. Martina F. Schwartza. Schwartz dokonał przypadkowego odkrycia podczas badania ultrasonograficznego osoby jąkającej się z rozszczepem. Badając skurcze gardła u osób jąkających się doszedł do wniosku, że problem można rozwiązać wykorzystując pasywny przepływ powietrza uzyskiwany w czasie spokojnej ekshalacji. Jąkanie to zachowanie wyuczone. Uzasadnił, że jeżeli można zredukować napięcie fałdów głosowych przed mówieniem i utrzymać je otwarte, prowadziłoby to do redukcji jąkania, które jest reakcją wyuczoną na mimowolne zamykanie się fałdów głosowych. Terapia Martina F. Schwartza jest bardzo kompleksową metodą opartą głównie na szybkiej zmianie intencji z oddychania opartego na pasywnym przepływie powietrza (tzw. flutter) na artykulację spowolnionego pierwszego słowa oraz mentalną pauzą po artykulacji pierwszego słowa. Program zawiera, także wiele elementów psychologicznych wspierających pacjenta, mających na celu wzrost motywacji, a także elementy desensytyzacji tj. kontrakt, hartowanie, zastosowanie urządzenia MotivAider, ćwiczenia w sytuacjach codziennych, pozbywanie się oczekiwanego stresu, technikę w wannie. Terapia składa się z części intensywnej prowadzonej w poradni oraz treningu podstawowego, który zajmuje pacjentowi średnio rok. Pracę nad płynnością w mowie oraz w idealnym opanowaniu techniki ułatwiały liczne systemy wsparcia.
SŁOWA KLUCZOWE: terapia jąkania, pasywny przepływ powietrza, flutter, desensytyzacja, kontrakt, hartowanie, trening intensywny, terapia podstawowa, MotivAider, technika w wannie, systemy wsparcia

STRESZCZENIE: Diagnozowanie trudności w komunikowaniu się pacjentów po laryngektomii całkowitej powinno przebiegać według określonej kolejności działań. Przebieg badania logopedycznego będzie zależny od sposobu komunikacji pacjenta. Celem niniejszego artykułu jest zaproponowanie narzędzia badawczego: Karty badania logopedycznego osób po laryngektomii całkowitej. Narzędzie to powstało z myślą o potrzebie usystematyzowania postępowania diagnostycznego w przypadku wyżej wymienionych pacjentów oraz o ułatwieniu logopedom przeprowadzania badania.
SŁOWA KLUCZOWE: badanie logopedyczne, diagnoza logopedyczna, karta badania logopedycznego, komunikacja językowa po laryngektomii całkowitej, laryngektomia całkowita

STRESZCZENIE: Część 1. artykułu dotyczy charakterystyki kwestionariusza VHI, w tym jego budowy oraz zastosowania w nowoczesnej diagnozie i terapii zaburzeń głosu. Kwestionariusz omówiono w odniesieniu do innych metod diagnostycznych stosowanych w foniatrii. W podsumowaniu wymieniono niedostatki badania ankietowego, ale przede wszystkim wskazano jego zalety, dzięki którym może być wykorzystywane w diagnozie i terapii zaburzeń głosu.
SŁOWA KLUCZOWE: diagnoza i terapia zaburzeń głosu, Wskaźnik NiepełnosprawnościGłosowej (VHI), skala Dyskomfortu Traktu Głosowego (VTD), skala GRBAS

STRESZCZENIE: Część 2. artykułu dotyczy charakterystyki kwestionariusza VHI, w tym jego budowy oraz zastosowania w nowoczesnej diagnozie i terapii zaburzeń głosu, ze szczególnym uwzględnieniem modelu biopsychospołecznego. Kwestionariusz omówiono w odniesieniu do innych metod diagnostycznych stosowanych przez logopedów, terapeutów głosu i mowy. W podsumowaniu wskazano możliwość jego zastosowania również poza kręgami lekarskimi.
SŁOWA KLUCZOWE: diagnoza i terapia zaburzeń głosu, samoocena głosu, model biopsychospołeczny

STRESZCZENIE: W artykule podjęta została tematyka wybranych zagadnień związanych z problematyką diagnozowania i monitorowania przebiegu afazji w ostrej fazie udaru mózgu. Przedstawione zostały częściowe wyniki i wnioski z większych badań prowadzonych przez autorkę na ten temat. Zaprezentowano strategię wyboru narzędzia diagnostycznego, przebieg i wyniki diagnozy logopedycznej przeprowadzonej za pomocą Testu FAST u 20 pacjentów w ostrej fazie udaru mózgu. Badania wykonane zostały w trakcie hospitalizacji pacjentów na Oddziale Neurologii z Pododdziałem Udarowym. Wyniki badań wskazują na niestabilność objawów afazji w ostrej fazie udaru mózgu. Autorka sygnalizuje możliwość występowania różnych czynników, które mogą mieć wpływ na obserwowaną zmienność objawów i które w sposób istotny mogą determinować obraz afazji w przebiegu ostrej fazy udaru mózgu. Wnioski z badań wskazują na konieczność uwzględnienia złożonego problemu, a także szeregu czynników w procesie diagnozy i terapii neurologopedycznej afazji w ostrej fazie udaru mózgu. Obraz trudności językowych o podłożu neurologicznym u pacjentów jest zmienny, a co za tym idzie jego ocena powinna podlegać weryfikacji logopedycznej, co z kolei pociąga za sobą konieczność modyfikacji procedur postępowania terapeutycznego.
SŁOWA KLUCZOWE: udar mózgu, afazja, diagnoza neurologopedyczna, przebieg afazji w ostrej fazie udaru mózgu

STRESZCZENIE: Artykuł przedstawia możliwości diagnozowania dzieci w okresie niemowlęcym i wczesnodziecięcym ryzyka ASD (Autism Spectrum Disorder) oraz wczesnej profilaktyki logopedycznej jako niezbędnego elementu przy tworzeniu programu terapeutycznego. Idea wczesnej profilaktyki logopedycznej dzieci z grupy ryzyka ASD opiera się na prognozowaniu funkcjonowania społecznego dziecka. Poziom umiejętności komunikacyjnych dziecka wyznacza kierunek terapii logopedycznej. Należy w szczególny sposób analizować objawy, które mogą być wspólne dla wielu zaburzeń i ocenić, czy świadczą one o patologii, czy nie. Indywidualny program terapii logopedycznej dla dzieci z grupy ryzyka wystąpienia ASD nie może być oparty na tradycyjnym oddziaływaniu logopedycznym. Taka forma terapii jest nieskuteczna. Podstawą terapii powinna być funkcjonalność mowy oparta na kluczowych umiejętnościach dziecka.
SŁOWA KLUCZOWE: ontogeneza rozwoju mowy i języka, wczesna profilaktyka logopedyczna, stymulacja językowa, wczesna interwencja, wczesne objawy ASD, wskaźniki ASD

STRESZCZENIE: Artykuł poświęcony jest problemom z zakresu profilaktyki logope- dycznej. Opisuje wpływ sposobu karmienia na rozwój motoryki artykulacyjnej u dzieci. Wskazuje plusy karmienia naturalnego na rozwój mowy i emocji, ale też kładzie nacisk na rolę działań logopedycznych wśród noworodków z tzw. grupy ryzyka karmionych butelką. Odwołując się do wyników najnowszych badań z pogranicza medycyny, psychologii i logopedii, próbuje odpowiedzieć na pytanie, w jakim kierunku powinna zmierzać dziś profilaktyka logopedyczna i jak popularyzacja wiedzy z jej zakresu może wpłynąć na kształtowanie postaw przyszłych rodziców.
SŁOWA KLUCZOWE: profilaktyka logopedyczna, karmienie naturalne, karmienie butelką, odruchy noworodkowe, rozwój mowy

STRESZCZENIE: W artykule autorka przedstawiła i omówiła podstawowe zagadnienia związane z przebiegiem procesu karmienia u dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym. Wskazane zostały podstawowe czynniki utrudniające prawidłowy przebieg tego procesu, a także omówione zostały techniki wspomagające go. Celem artykułu jest zwrócenie uwagi czytelników na niejednokrotnie pomijane aspekty procesu karmienia i ich rolę w odniesieniu do terapii dzieci z mpd.
SŁOWA KLUCZOWE: mózgowe porażenie dziecięce, zaburzenia karmienia, zaburzenia połykania, terapia zaburzeń karmienia

STRESZCZENIE: W artykule przedstawiono zakres oddziaływań logopedycznych w kon- tekście postępowania profilaktycznego, diagnostycznego i terapeutycznego zaburzeń czy- tania i pisania ze szczególnym uwzględnieniem dysleksji rozwojowej. W ostatnich latach coraz wyraźniej  podkreślana  jest rola logopedy  jako specjalisty,  który współpracuje z psychologami i pedagogami. Jednym z czynników, które wpłynęły na zmianę wzajemnych relacji, było przyjęcie przez wielu teoretyków oraz praktyków teorii fonologicznej [Snowling 1998] jako koncepcji tłumaczącej naturę deficytu leżącego u podstaw trudności w czytaniu i pisaniu. Także badania dotyczące deficytów językowych pozwoliły na rozpoznanie obszarów trudności w komunikacji językowej zarówno w mowie, jaki piśmie. W konsekwencji w narzędziach diagnostycznych − pojawiały się próby dotyczące świadomości językowej (w szczególności fonologicznej), a w programach terapii − odpowiednie ćwiczenia również z tego zakresu. Można zatem powiedzieć, że obecny kształt refleksji naukowej na temat dysleksji skłania do odnajdywania wspólnego obszaru oddziaływań prowadzonych przez logopedą i specjalistów prowadzących diagnozę oraz terapię specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu.
SŁOWA KLUCZOWE: czytanie, pisanie, mowa, dysleksja rozwojowa, oddziaływania logopedyczne, diagnoza dysleksji, terapia dysleksji, ryzyko dysleksji

STRESZCZENIE: Artykuł stanowi doniesienie z badań dotyczących zaburzeń przetwarzania treści językowych u osób z chorobą Parkinsona. Autorka analizuje pojawiające się trudności pod kątem ich objawów i możliwych patomechanizmów. W opracowanej publikacji  autorka  prezentuje  jedynie  cząstkowe  wyniki −  sposób wykonania  próby polegającej na aktualizacji par wyrazów skojarzonych zawierających nazwy kolorów przez osoby z chorobą Parkinsona i osoby z grupy kontrolnej. Całościowe opracowanie wyników badania ukaże się w publikacji monograficznej (w przygotowaniu).
SŁOWA KLUCZOWE: choroba Parkinsona

STRESZCZENIE: W artykule przedstawiono wyniki badań, które dotyczyły trudności związanych z nazywaniem u pacjentów z afazją. Zaburzenia nazywania są ściśle zwią- zane z uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego, wywołującego afazję. Deficyty nominacyjne mogą przejawiać się w różnorodny sposób, m.in. chorzy posługują się opi- sem danego przedmiotu, zamiast właściwą nazwą obiektu przedstawionego na obrazku. Na podstawie przeprowadzonych badań autorki przedstawiły typy zastosowanych omówień, liczbę zastosowanych omówień w stosunku do innych błędów w nazywaniu oraz rodzaj omówień dla poszczególnych obiektów przestawionych na obrazkach.
SŁOWA KLUCZOWE: udar, afazja, anomia

STRESZCZENIE: Celem artykułu jest przedstawienie sposobów reagowania niemówią- cego dziecka z autyzmem dziecięcym na wymówienie jego imienia w różnych sytuacjach i miejscach przez odmienne osoby. Przedmiotem prezentowanych badań było ustalenie sposobów komunikacji niemówiącego dziecka autystycznego z otoczeniem (studium przypadku), w tym również poznanie sposobów reagowania na własne imię. Analizie pod- dano 4 rodzaje sytuacji (zarówno naturalnych, jak i inscenizowanych). Przeprowadzone badania wskazują na konieczność zrewidowania sposobów przeprowadzania wstępnego wywiadu z rodzicami dziecka.
SŁOWA KLUCZOWE: autyzm dziecięcy, komunikacja niewerbalna, reagowanie na imię, studium przypadku, wywiad logopedyczny

STRESZCZENIE: Niniejszy artykuł poświęcony jest umiejętności percepcji i ekspresji intonacji dzieci w wieku przedszkolnym. Na podstawie zebranego podczas badań mate- riału językowego podjęto próbę ustalenia poziomu rozwoju umiejętności różnicowania i posługiwania się intonacją u dzieci trzyletnich i czteroletnich w normie rozwojowej. W tym celu przeprowadzono ilościową i jakościową analizę danego materiału. Wykazano, że dzieci w wieku przedszkolnym stosunkowo sprawnie posługują się intonacją w mowie spontanicznej, lecz różnicowanie intonacji w mowie innych osób przysparza im jeszcze trudności. Zauważono, że choć potrafią posługiwać się środkami prozodycznymi, to jednak jeszcze niezupełnie je rozumieją. Percepcja aspektów prozodycznych mowy nie jest zatem jeszcze w pełni ukształtowana w tym wieku.
SŁOWA KLUCZOWE: prozodia, intonacja, percepcja, wypowiedź, badania kwestionariuszowe

STRESZCZENIE: Zasadniczym problemem badawczym podejmowanym w niniejszej pracy jest wpływ jąkania klonicznego i tonicznego na prozodię mowy. Powyższe zagadnienie jest niemal nieobecne w literaturze naukowej. Badacze zwracają uwagę na sam fakt występowania zaburzeń suprasegmentalnych w mowie osób jąkających się, jednak brakuje rzetelnych badań sprawdzających rodzaj i intensywność występujących nieprawidłowości. Wykonana przeze mnie praca pozwoliła mi dokładnie przeanalizować ten problem. Przedmiotem moich analizy stała się zarówno prozodia lingwistyczna, jak i emocjonalna. Ponadto zbadałem stopień nasilenia niepłynności mowy w kontrolowanym oraz niekontrolowanym przetwarzaniu językowym.
SŁOWA KLUCZOWE: prozodia lingwistyczna, prozodia emocjonalna, jąkanie kloniczne, jąkanie toniczne

STRESZCZENIE: W artykule omawiam przyczyny i skutki ślinotoku jako jednego z głównych objawów dysfagii wpływającego na jakość i sposób komunikacji u osób z mózgowym porażeniem dziecięcym i niepełnosprawnościami sprzężonymi.SŁOWA KLUCZOWE: ślinotok, dysfagia, mózgowe porażenie dziecięce, zaburzenia komunikacji

STRESZCZENIE: Podstawową techniką zabezpieczającą pacjenta z zaburzeniami poły- kania przed zachłystowym zapaleniem płuc jest zmiana konsystencji i tekstur pokarmów. Istotnym aspektem opieki około operacyjnej nad pacjentem z zaburzeniami połykania jest umożliwienie mu odżywiania doustnego przy zachowaniu bezpieczeństwa i wyeliminowaniu ryzyka aspiracji treści pokarmowych do dolnych dróg oddechowych. W artykule autorzy przedstawili propozycję Internationa Dysphagia Diet Standardisation Initiative − na ujednolicenie nazewnictwa konsystencji i tekstury płynów i pokarmów w rehabilitacji pacjentów z zaburzeniami połykania. Pokazany został wpływ zagęszczania płynów i ograniczeń w przyjmowaniu niektórych tekstur na możliwości aspiracji treści pokarmowych do dolnych dróg oddechowych i związanego z tym ryzyka wystąpienia zachłystowego zapalenia płuc.
SŁOWA KLUCZOWE: dysfagia, połykanie, zaburzenia połykania, konsystencja, pneu- monia, FEES, wideofluoroskopia, VFS, zachłystowe zapalenie płuc

STRESZCZENIE: W referacie przedstawione zostały rezultaty analizy materiału uzyska- nego podczas badań socjolingwistycznych przeprowadzonych w środowisku obcokrajowców od grudnia 2014 roku do lutego 2015 roku w Warszawie. Celem badań było opisanie świadomości językowej oraz świadomości komunikacyjnej imigrantów. Na podstawie danych ankietowych oraz danych z wywiadów wyodrębniono następujące cechy świadomości językowej oraz świadomości komunikacyjnej: 1) wiedza, 2) kompetencje komunikacyjne, 3) emocje, 4) oceny, 5) stereotypy, 6) postawy, 7) oczekiwania, 8) prognozy. Pokazano, że świadomość językowa (świadomość komunikacyjna) jest fenomenem wielowymiarowym. Opisano pozytywne oraz negatywne (agresję werbalną oraz agresję nie- werbalną) zachowania językowe. Scharakteryzowano możliwe przeszkody w komunikacji między imigrantami a rodowitymi Polakami.
SŁOWA KLUCZOWE: świadomość językowa, świadomość komunikacyjna, imigranci, obcokrajowcy, agresja, agresja werbalna, agresja niewerbalna, tabu, stereotypy, efektywna komunikacja

STRESZCZENIE: Głównym założeniem niniejszej pracy było sprawdzenie stanu wymowy kandydatów na studia aktorskie oraz zweryfikowanie świadomości kandydatów na temat ich własnej wymowy. Wyznaczony cel udało się zrealizować dzięki współpracy z Wydziałem Aktorskim Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie, którego władze w czerwcu 2011 roku wyraziły zgodę na przeprowadzenie badań wśród kandydatów biorących udział w rekrutacji na pierwszy rok studiów. Metody wykorzystane w procesie badawczym to przede wszystkim: wywiad, ankieta i obserwacja jawna. Na podstawie zgromadzonych nagrań filmowych i kwestionariuszy ankietowych udało się dokonać oceny warunków twarzowo-zgryzowych kandydatów, przeprowadzić analizę staranności ich wypowiedzi oraz sprawdzić stan ich świadomości w kwestiach związanych z własną wymową.Wnioski płynące z przeprowadzonych badań mogą stanowić ciekawe źródło wiedzy na temat przygotowania kandydatów aspirujących do zawodu aktorskiego.SŁOWA KLUCZOWE: wymowa, staranność wypowiedzi, świadomość, kandydat, studia aktorskie